Aplastik anemi, kemik iliği kaynaklı bir hastalıktır. Alyuvarlar, akyuvarlar ve trombositlerin üretiminden sorumlu olan kemik iliği, yeterli miktarda üretim yapamadığında bu hastalık ortaya çıkar. Kemik iliği kan hücresi üretimini gerçekleştirse bile, üretilen hücreler sayıca vücudun gereksinimlerini karşılayamaz. Aplastik anemi, hafif ve şiddetli gibi farklı aşamalarda ve türlerde görülebilir. Hastalık tedavi edilmediğinde ve ilerlediğinde hayati tehlike yaratabilecek türde kanamalar ve enfeksiyonlar oluşabilir.

Aplastik anemi, kemik iliği tarafından üretilen kan hücrelerinin üretiminde kullanılan kök hücrelerin yıkılması sonucunda meydana gelir. Bu kök hücre yıkımı genellikle bağışıklık sistemi nedeniyle gerçekleşir. Bağışıklık sistemi, bakteri, virüs ya da vücuda giren herhangi bir yabancı madde ile savaşırken sağlıklı kök hücrelere saldırarak bu hücrelerin sayısını azaltabilir. Bu nedenle aplastik anemi, bir bağışıklık sistemi hastalığı olarak tanımlanır. Bazı araştırmalara göre, aplastik aneminin kalıtsal bir hastalık olduğu düşünülmektedir. Kalıtsal olmayan ve sonradan oluşan aplastik anemi her yaş grubunda görülebilir ve bu aneminin %90'ının nedeni bilinmemektedir. Nedeni belirlenemeyen hastalıklar idiyopatik olarak adlandırılır. Sonradan oluşan aplastik aneminin %10'luk kısmı aşağıdaki nedenlerden dolayı meydana gelebilir:

Kırmızı Kan Hücresi Değerinde Düşüklük: Kırmızı kan hücresinin seviyesinde yaşanan düşüklük anemi olarak tanımlanır. Bu durumda en yaygın şikayet aşırı yorgunluk hissidir. Bunun yanında nefes darlığı, halsizlik, baş dönmesi, el ve ayaklarda üşüme, ciltte solgunluk ve göğüs ağrısı gibi şikayetler de yaşanabilir.

Beyaz Kan Hücresi Değerinde Düşüklük: Beyaz kan hücreleri vücutta bakteri ve virüsleri öldürerek enfeksiyonlarla mücadele eder. Beyaz kan hücresinde yaşanan düşüklük nedeniyle vücut enfeksiyonlara karşı daha dirençsiz olur.

Trombosit Düşüklüğü: Kan pıhtılaşmasını sağlayarak kanamaları durduran trombosit sayısında yaşanan azalma kanın durmasını engeller veya zorlaştırır. Örneğin, adet kanaması, burun kanaması gibi kanamaların kendiliğinden belli bir süre sonra durması gerekir. Ancak trombosit düşüklüğünde bu tür kanamalar daha uzun sürerek fazla kan kaybına yol açabilir.

Aplastik aneminin tanısı için kanı oluşturan hücrelerin değerlerine bakmak amacıyla çeşitli tetkikler uygulanır. Bunun yanında, kan hücresi üretimi için gerekli olan kök hücreler de kontrol edilir. Kök hücreleri kontrol etmek için kemik iliğinden doku örneği alınarak biyopsi yapılır. Uygulanan testlerin amaçları şunlardır:

Aplastik anemi tedavisi, hastalığın şiddetine göre farklı şekillerde yapılabilir. Hafif seyreden aplastik anemide, rutin doktor kontrolü, ilaç tedavisi ve kan nakli yeterli olabilir. Aplastik anemi ileri derecedeyse kemik iliği nakli ile tedavi edilebilir. Aplastik anemi çok şiddetli seyrediyorsa hayati risk yaratabileceği için hastanın hastanede yatarak tedavi altına alınması gerekebilir.

Kan Nakli: Kan nakli hastalığı kesin olarak tedavi etmez. Ancak kan değerlerini düzenleyerek hastanın yaşadığı halsizlik gibi şikayetleri azaltabilir.

Antibiyotik: Beyaz kan hücresi eksikliği nedeniyle yaşanan enfeksiyonları engellemek için uygulanabilir.

Bağışıklık Sistemini Baskılayan İlaçlar: Bağışıklık sisteminin kemik iliği hücrelerine gerçekleştirdiği atakları önlemek amacıyla sistemi baskılayan ilaçlar tedavide kullanılabilir.

Nakiller: Aplastik anemi tedavisi için kemik iliği ya da kök hücre nakli uygun görülebilir. Oldukça etkili bir tedavi yöntemi olsa da nakil her tür hastaya uygulanamaz.

Aplastik anemi, kemik iliği kaynaklı ciddi bir hastalıktır ve tedavi edilmediğinde hayati tehlike yaratabilir. Hastalığın belirtileri, nedenleri ve tedavi yöntemleri iyi anlaşılmalı ve uygun tedavi yöntemleri uygulanmalıdır. Düzenli doktor kontrolleri ve uygun tedavi yöntemleri ile hastalığın yönetimi mümkündür.