Aplastik Anemi

Aplastik anemi, kemik iliğine bağlı gelişen bir hastalıktır. Alyuvarlar, akyuvarlar ve trombositlerin üretiminde görevli olan kemik iliği yeterli miktarda üretim yapmadığı için aplestik anemi hastalığı ortaya çıkar. Kemik iliği kan hücre üretimini gerçekleştirse bile üretilen hücreler sayı bakımından vücudun gereksinimini karşılayamaz. Aplastik anemi hastalığı, hafif, şiddetli gibi farklı aşamalarda ve türlerde gelişebilir. Hastalık tedavi edilmediğinde ve ilerlediği durumlarda hayati tehlike yaratabilecek türde kanamaların ve enfeksiyonların oluşum göstermesine neden olur.

Aplastik anemi kemik iliği tarafından üretilen kan hücrelerinin üretilme sırasında kullanılan kök hücrelerin yıkılması sebebiyle meydana gelir. Kök hücre yıkımı bağışıklık sistemi nedeniyle gerçekleşebilir. Bakteri, virüs ya da vücuda giren herhangi bir yabancı madde ile savaşan bağışıklık sistemi, sağlığını yitirerek sağlıklı kök hücrelerine saldırmaya başlayarak bu hücrelerin sayısını azaltır. Dolayısı ile aplastik anemi bağışıklık sistemi hastalığı olarak tanımlanır. Bazı araştırmalara göre aplastik aneminin kalıtsal bir hastalık olduğu da düşünülmektedir. Kalıtsal olmayan ve sonradan oluşum gösteren aplastik anemi her yaş grubunda görülebilir ve bu aneminin %90 civarında neden kaynakladığı bilinmemektedir. Nedeni belirlenemeyen hastalık idiyopatik yani nedeni bilinmeyen hastalık olarak adlandırılır. Sonradan meydana gelen aplastik aneminin %10'luk kısmı aşağıda sıralanan nedenlerden dolayı oluşabilir;

Kırmızı kan hücresi değerinde düşüklük: Kırmızı kan hücresinin seviyesinde yaşanan düşüklük anemi olarak tanımlanır. Bu durumda görülen en yaygın şikâyet aşırı yorgunluk hissidir. Beraberinde nefes darlığı, halsizlik, baş dönmesi, el ve ayaklarda üşüme, ciltte solgunluk ve göğüs ağrısı gibi şikâyetler de yaşanabilir.

Beyaz kan hücresi değerinde düşüklük: Beyaz kan hücreleri vücutta bakteri ve virüsleri öldürerek enfeksiyonlar ile mücadele etmeyi sağlar. Beyaz kan hücresinde yaşanan düşüklük nedeniyle vücut enfeksiyonlara karşı daha dirençsiz olur.

Trombosit düşüklüğü: Kan pıhtılaşmasını sağlayarak kanamaları durduran trombosit sayısında yaşanan azlık kanın durmasını engeller ya da zorlaştırır. Örneğin âdet kanama, burun kanaması gibi kanamaların kendiliğinden belli bir süre sonra durması gerekir. Fakat trombosit düşüklüğünde bu tür kanamalar daha uzun sürerek fazla kan kaybına yol açabilir.

Aplastik aneminin tanısı için kanı oluşturan hücrelerin değerlerine bakmak için bazı tetkikler uygulanır. Beraberinde kan hücresi üretimi için olması gereken kök hücreler de kontrol edilir. Kök hücreleri kontrol etmek için kemik iliğinden doku örneği alınarak biyopsi yapılır. Uygulanan testlerde amaç;

Kişide aplastik anemi varlığını tespit etmek, aplastik aneminin nedenini ve şiddetini öğrenmek ve aplastik anemi gibi belirtiler yaratan hastalıkları elemektir.

Aplastik anemi tedavisi hastalığın şiddetine göre değişik şekillerde yapılabilir. Hafif seyreden aplastik anemide, rutin doktor kontrolü, ilaç tedavisi ve kan nakli yeterli olabilir. Aplastik anemi ileri derecedeyse kemik iliği nakli ile tedavi edilebilir. Aplastik anemi çok şiddetli seyrediyorsa hayati risk yaratabileceği için hastanın hastane de yatarak tedavi altına alınması gerekebilir.

Kan nakli: Kan nakli hastalığı kesin olarak tedavi etmez. Fakat kan değerlerini düzenleyerek hastanın yaşamış olduğu halsizlik gibi şikâyetleri azaltabilir.

Antibiyotik: Beyaz kan hücresi eksikliği nedeniyle yaşanan enfeksiyonları engellemek için uygulanabilir.

Bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar: Bağışıklık sisteminin kemik iliği hücrelerine gerçekleştirdiği atakları önlemek amacıyla sistemi baskılayan ilaçlar tedavide kullanılabilir.

Nakiller: Aplastik anemi tedavisi için kemik iliği ya da kök hücre nakli uygun görülebilir. Oldukça etkili bir tedavi yöntemi olsa da nakil her tür hasta için uygulanamaz.